BA Fast Track: Hiện thực hóa

Chứng chỉ hóa kiểu gì khi yêu cầu người tuyển dụng đưa ra là có sense về UI/UX? Bằng mọi giá kiếm một chứng chỉ phù hợp – Certified Sense of UI/UX, hay đi học một khóa họa sĩ cấp tốc?

Đây là câu hỏi dùng để kết lại bài viết trước của BA Fast Track. Sense of UI/UX là chứng chỉ mình tự bịa ra và có lẽ ngoài kia cũng chẳng có khóa học cấp tốc nào đào tạo ra “họa sĩ BA” thực thụ. Vậy làm sao để thể hiện năng lực của mình trong những kỹ năng mang tính thực hành, hoặc những kỹ năng chưa thể chứng chỉ hóa phù hợp? Câu trả lời ngắn gọn chính là: Hiện thực hóa!

Hiện thực hóa là gì và vì sao cần hiện thực hóa?

Hiện thực hóa được đề cập tới trong bài viết này chính là việc thực hiện làm ra các sản phẩm thực tế trong công việc (portfolio) của một người BA để người khác trải nghiệm và đánh giá. Các cụ ta vẫn thường nói: Trăm nghe không bằng một thấy. Còn gì tuyệt vời hơn nếu bạn có thể đưa ra một bản vẽ thiết kế UI/UX mình từng làm và thậm chí chia sẻ về hành trình làm ra nó.

Ngay cả với các kỹ năng mà bạn đã có chứng chỉ, các sản phẩm thực tế giúp bạn nổi bật hơn hẳn trong dàn ứng viên. Giữa những người cùng có chứng chỉ phân tích nghiệp vụ của IIBA chẳng hạn, sẽ thế nào nếu bạn đưa thêm những tài liệu yêu cầu mẫu mà bạn chuẩn bị? Giữa hàng ngàn những ứng viên tự chấm điểm mình trong CV rằng kỹ năng thiết kế của họ đạt 4/5 sao, sẽ ra sao nếu bạn không nói gì và đưa cho họ xem một bản thiết kế prototype mẫu?

Wow! Không, nhà tuyển dụng chắc chắn sẽ cố giữ bình tĩnh để không Wow lên haha. Tuy nhiên, mình dám chắc, khi bạn chuẩn bị được một số sản phẩm thực tế như vậy, khoảng cách giữa bạn và công việc mong muốn (không chỉ là BA) sẽ gần hơn rất rất nhiều. Cũng đừng lo lắng về việc nếu ở ngoài kia ai cũng làm như vậy thì người nghe sẽ bớt Wow đi. Thứ nhất, điều bạn cần làm và cũng là điều bạn kiểm soát được, chính là chuẩn bị thật tốt cho bộ hồ sơ của mình. Chứng chỉ hay sản phẩm trong porfolio cũng chỉ là một trong số những chặng đường của hành trình này thôi mà. Thêm vào đó, theo một khảo sát với tập mẫu dưới mười người của mình (hehe), chưa có nhiều BA tại Việt Nam thực hiện chiến lược hiện thực hóa này. Và ngay chính bản thân mình, mình cũng mới chỉ làm nó ở đâu đó mức độ hai trong số ba mức độ mà mình sẽ nêu trong phần sau của bài viết. Vậy nên, Wow!

BA nên hiện thực hóa những sản phẩm nào?

Tất cả các work product mà bạn cần thực hiện trong việc hàng ngày …hay không? Cũng giống như việc chứng chỉ hóa, các bạn hoàn toàn có thể làm ra các bản mẫu của bất kỳ kỹ năng nào mà các bạn muốn. Tuy nhiên, theo mình (và một lần nữa, theo bộ 10 kỹ năng hàng đầu của BA), các bạn chỉ cần tập trung vào hai nhóm kỹ năng. Quan trọng nhất chắc chắn là việc thể hiện khả năng phân tích nghiệp vụ. Một số sản phẩm có thể chuẩn bị như User Story mẫu, sơ đồ mô tả vận hành BPMN của một tính năng, etc. Bạn càng làm cho những sản phẩm này liên quan tới nhau bao nhiêu thì càng dễ trình bày bấy nhiêu. Người nghe sẽ rất khó theo dõi nếu như bạn đưa ra User Story mô tả yêu cầu thanh toán qua ví điện tử nhưng phần flowchart lại vẽ về luồng tạo tải khoản.

Nhóm kỹ năng thứ hai chính là về khả năng thiết kế UI/UX – những kỹ năng mà nhiều người cho rằng chỉ dân chuyên nghiệp mới cần có porfolio. Bản vẽ của bản có thể đơn giản là một hai màn hình đăng ký đăng nhập, cho tới những sản phẩm prototype hoàn chỉnh của một ứng dụng di động. Điều bạn cần quan tâm nhiều là chất lượng sản phẩm, chứ chắc chắn không phải là công cụ nào dùng để thiết kế (Balsamiq, Axure, etc). Mỗi công ty có một bộ ứng dụng riêng và chúng sinh ra để phục vụ con người, hiểu bản chất và cách vận hành của một tool sẽ giúp bạn tiếp cận một ứng dụng tương tự nhanh hơn rất nhiều.

Trên hết thảy, giữ bảo mật thông tin là yếu tố bạn bắt buộc phải lưu ý trước khi chia sẻ bất cứ sản phẩm nào. Hầu hết chúng ta có lẽ sẽ chọn cách tinh chỉnh lại những work product mà mình đã làm ở công ty để cho vào porfolio. Đơn giản vì đây là cách đơn giản nhất! Các bạn nhớ loại bỏ hết các thông tin nhạy cảm và có thể lộ bí mật của công ty cũ/hiện tại nhé.

Khi nào thì BA nên bắt đầu hiện thực hóa sản phẩm của riêng mình?

Now! Bạn có thể bắt đầu việc product hóa các sản phẩm mình đang làm hiện nay mà không cần chờ tới khi cảm thấy mình đã làm nó một cách hoàn hảo – vốn dĩ là không có vụ hoàn hảo này! Hồi mình đi thực tập, mình vẽ được bản prototype theo yêu cầu có sẵn cho một trò chơi trên di động. Với mình khi đó, bản vẽ có thể click từ màn này sang màn kia (nhờ ơn Proto.io) là một cái gì đó rất cool ngầu rồi. Đi làm được vài năm thì mình nâng cấp lên việc tự phân tích yêu cầu và cũng thể hiện cả UI/UX cho nó luôn. Việc này giúp mình hiểu hơn rất nhiều về cách mà một hệ thống vận hành và phối hợp sâu bên dưới. Tới bây giờ, mình không tự ngồi nghĩ ra yêu cầu (ngay lập tức) được nữa. Vì khi làm sản phẩm, bạn cẩn tìm hiểu xem người dùng của mình đang gặp vấn đề gì và thiết kế trải nghiệm của bạn giúp được gì cho họ. Bạn thấy đấy, output dễ nhìn thấy nhất từ bên ngoài thì vẫn là một tài liệu thiết kế nhưng hành trình thì lại khác nhau rất nhiều. Vậy nên, hãy bắt tay ngay vào việc hiện thực hóa sản phẩm đầu tay của mình đi nào!

Khoan, dừng khoảng chừng là 2 giây! Làm thế nào để hiện thực hóa những kỹ năng như khả năng làm việc dưới áp lực, hay kỹ năng giải quyết vấn đề được nhỉ? Có nên quay một video thể hiện mình đang xử lý một tập hồ sơ giống như các hoàng thượng duyệt tấu chương thời xưa không? Hãy cùng đón đọc câu trả lời trong bài viết tiếp theo của BA Fast Track nhé 😉